ՀՈԳԵԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

60-ականներին իրականացվել են երեխաների վարքագծի առաջին էթոլոգիական ուսումնասիրությունները։ Այս ոլորտում մի քանի հիմնական աշխատանքներ գրեթե միաժամանակ իրականացվել են Ն. Բլերթոն Ջոնսի, Պ. Սմիթի և Ք. Քոնոլլիի, Վ. Մաքգրուի կողմից: Առաջինը նկարագրում էր մի շարք միմիկ արտահայտություններ, ագրեսիվ և պաշտպանական կեցվածքներ երեխաների մոտ և առանձնացնում էր գո խաղը որպես վարքագծի անկախ ձև [Blurton Jones, 1972]: Վերջիններս մանրամասն դիտարկումներ են անցկացրել երկու տարեկան ինը ամսականից մինչև չորս տարեկան ինը ամսական երեխաների վարքագծի վերաբերյալ տանը և մանկապարտեզում (ծնողների ընկերակցությամբ և առանց նրանց) և ցույց են տվել սոցիալական վարքագծի գենդերային տարբերությունների առկայություն: Նրանք նաև առաջարկեցին, որ անհատական ​​անհատականության տարբերությունները կարելի է նկարագրել արտաքին վարքային դրսևորումների տվյալների հիման վրա [Smith, Connolly, 1972]: W. McGrew-ն իր «The Ethological Study of Children's Behavior» գրքում տվել է երեխաների վարքագծի մանրամասն էթոգրամա և ապացուցել էթոլոգիական հասկացությունների և հասկացությունների կիրառելիությունը, ինչպիսիք են գերիշխանությունը, տարածքայնությունը, խմբի խտության ազդեցությունը սոցիալական վարքի և կառուցվածքի վրա: ուշադրություն [McGrew, 1972]: Մինչ այս, այս հասկացությունները համարվում էին կենդանիների համար կիրառելի և լայնորեն օգտագործվում էին հիմնականում պրիմատոլոգների կողմից: Նախադպրոցականների շրջանում մրցակցության և գերակայության էթոլոգիական վերլուծությունը թույլ տվեց եզրակացնել, որ նման խմբերում գերակայության հիերարխիան ենթարկվում է գծային անցումային կանոններին, այն արագորեն հաստատվում է սոցիալական թիմի ձևավորման պահին և ժամանակի ընթացքում մնում է կայուն: Իհարկե, խնդիրը հեռու է լիարժեք լուծվելուց, քանի որ տարբեր հեղինակների տվյալները մատնանշում են այս երեւույթի տարբեր կողմերը։ Մեկ տեսակետի համաձայն՝ գերիշխանությունն ուղղակիորեն կապված է սահմանափակ ռեսուրսների արտոնյալ հասանելիության հետ [Strayer, Strayer, 1976; Charlesworth and Lafreniere 1983]: Մյուսների կարծիքով՝ հասակակիցների հետ շփվելու և սոցիալական շփումներ կազմակերպելու, ուշադրություն գրավելու ունակությամբ (մեր տվյալները ռուս և կալմիկ երեխաների մասին):

Երեխաների էթոլոգիայի վերաբերյալ աշխատանքում կարևոր տեղ են զբաղեցրել ոչ բանավոր հաղորդակցության ուսումնասիրությունները։ Պ. Էկմանի և Վ. Ֆրիզենի կողմից մշակված դեմքի շարժումների կոդավորման համակարգի օգտագործումը թույլ տվեց Գ. Օսթերին հաստատել, որ նորածինները կարող են կատարել մեծահասակներին բնորոշ բոլոր նմանակող մկանային շարժումները [Oster, 1978]: Տեսող և կույր երեխաների դեմքի արտահայտությունների դիտարկումները ցերեկային գործունեության բնական համատեքստում [Eibl-Eibesfeldt, 1973] և փորձարարական իրավիճակներում երեխաների արձագանքները [Charlesworth, 1970] հանգեցրին այն եզրակացության, որ կույր երեխաները զրկված են հնարավորությունից. տեսողական ուսուցումը ցույց է տալիս միանման դեմքի արտահայտություններ նույն իրավիճակներում: Երկուից հինգ տարեկան երեխաների դիտարկումները հնարավորություն են տվել խոսել հստակ միմիկ արտահայտությունների ընդհանուր ռեպերտուարի ընդլայնման մասին [Abramovitch, Marvin, 1975]: Երեխայի սոցիալական կոմպետենտության աճին զուգահեռ՝ 2,5-4,5 տարեկան հասակում, աճում է նաև սոցիալական ժպիտ օգտագործելու հաճախականությունը [Cheyne, 1976]: Զարգացման գործընթացների վերլուծության մեջ էթոլոգիական մոտեցումների օգտագործումը հաստատեց մարդու դեմքի արտահայտությունների զարգացման բնածին հիմքի առկայությունը [Hiatt et al, 1979]: Ք. Թինբերգենը մանկական հոգեբուժության մեջ կիրառել է էթոլոգիական մեթոդներ՝ երեխաների աուտիզմի երևույթները վերլուծելու համար՝ ուշադրություն հրավիրելով այն փաստի վրա, որ աուտիստ երեխաներին բնորոշ հայացքից խուսափելը պայմանավորված է սոցիալական շփման վախով։

Թողնել գրառում